Ìdáhùn Èdè Yorùbá: Ẹ̀sìn nínú Ilẹ̀ - Sourcing Ẹ̀bùn Yorùbá fún Ilé Onjẹ́
Sep 20, 2025
Ni ọkan ti awọn ọja ti Lagos, nibiti afẹfẹ ti n ṣe ohùn pẹlu awọn ẹkunrẹrẹ ti awọn onisowo ati oorun ti awọn igbọnsẹ tuntun n jo lori afẹfẹ, wa ni ẹmi ti onjẹ Yoruba. Ni Ilé Onjẹ́, ti o wa ni eti omi idakẹjẹ ti Banana Island, a ko nikan ṣe awọn onjẹ, a bọwọ fun ilẹ ti o bi wọn. Iboju wa si ipinnu ti o ni ilera kii ṣe aṣa; o jẹ ipadabọ si awọn ipilẹ, ni idaniloju pe gbogbo ẹjẹ sọ itan ti ikore ti o dara ati iwulo aṣa. Bi agbegbe onjẹ Nigeria ṣe n yipada, pẹlu awọn iṣẹ akanṣe bii Nigeria Food Systems Transformation Alliance ti n tẹnumọ rirọpo agbegbe, a ni igberaga lati jẹ olori nipasẹ apẹẹrẹ, ni ifowosowopo pẹlu awọn agbẹ ti o ṣe pataki awọn ilana ti o ni ibamu pẹlu ayika.
Ro ariwo owurọ ti n fo lori Oyingbo Market, nibiti ẹgbẹ wa n yan awọn ata rodo—awọn ata Scotch ti n ṣalaye ooru Yoruba. Awọn wọnyi kii ṣe ti iṣelọpọ pupọ; wọn jẹ lati awọn oko kekere ni Ogun State, nibiti iyipo ikore ati awọn ohun elo adayeba ti n pa ilẹ naa ni ọja. Fun awọn Yam Croquettes wa pẹlu Ẹ ṣe Anfaani Ikan, a gba awọn yams lati awọn oke Idanre, ti a mọ fun ọlọgbọn wọn. Awọn onjẹ Yoruba aṣa bii eyi ni a fa lati awọn ohun elo kekere, ti a yipada nipasẹ awọn ọna ti o rọrun ṣugbọn ti o jinlẹ, bi a ti rii ninu awọn akọmalu bii amala lati iyẹfun yams. Ipo ti o ni ilera nibi tumọ si ijumọsọrọ: gbogbo tuber ni a le tọpa si aaye rẹ, nampadoko egbin ati atilẹyin awọn agbegbe ni igba diẹ ti nira ni Lagos.
Ifalọkan wa wa lori alabaṣiṣẹpọ pataki: Mama Adebisi, agbẹ Yoruba lati Abeokuta ti idile rẹ ti tọju awọn oko ata fun ọpọlọpọ awọn iran. Ninu ibaraẹnisọrọ ti o ṣii, o sọ, "Ilẹ naa funni nigbati a ba funni pada ko si awọn kemikali, nikan ni awọn ọwọ. " Awọn ewe uziza rẹ n mu didasilẹ wa ni Plantain Carpaccio wa pẹlu ọra ata, ti o dapọ aṣa pẹlu awọn iyatọ wa ti o ni iyatọ. Iru ẹmi yii tan kaakiri si omi: ikan smoked wa fun awọn ibẹrẹ n bọ lati ọdọ awọn onisowo ni Badagry, nibiti gbigbẹ oorun n pa adun laisi wahala ayika.
Foju inu wo irin-ajo yii nipasẹ fidio akọni wa: iwara drone 30 iṣẹju-aaya ti n fo lati awọn oko mists si ile-ijoko wa ni Ikoyi, ina goolu ti n tẹnumọ lori awọn yams ti o ni ẹ̀rọ. Pẹlu rẹ, awọn aworan mẹfa ti o ni iwọn giga n gba ilọsiwaju—awọn ọja ti o ni awọ, awọn ọwọ ti o ni imọ imbala, ati ẹwa ti a fi ọṣọ sinu—pẹlu omi kekere ti awọn atọka adire Yoruba fun aṣa. Maapu ibaraẹnisọrọ ṣaaju awọn ibi wọnyi, n pe ki o ṣe ayẹwo awọn ohun iyi ti Lagos.
Ipe wa si ipinnu ti o ni ilera? Ipo egbin ti ko wulo nibiti o ṣeeṣe: awọn ikuna lati awọn plantains di crisp ni awọn adun, ati pe a n fun awọn ẹbun ti o ku si awọn ajo agbegbe. Ni ilu kan nibiti awọn iṣoro idinku lẹhin ikore ti wa ni ibigbogbo, awọn iṣẹ akanṣe bii CoolCycle n fa wa lati ṣe awọn ayipada. Eyi kii ṣe onjẹ nikan; o jẹ iyipo ti itọju.
Darapọ mọ jara itọsi wa lati oko si tabili, fipamọ bayi ki o si ni iriri iyatọ.
